محتوای پست

نوروز و زیبایی های آن در فرهنگ باستانی

با وجود عید نوروز و نمادهای مختلفی که در این ایام دیده می شود اینطور به نظر می رسد که دانستن تاریخچه پیدایش عید نوروز به نوعی می تواند علاقه به این ایام را افزایش دهد. نمادهای این عید هر یک پیشینه ای بسیار جذاب داشته که از سوی تاریخ دانان مورد تقدیر قرار گرفته است. در ایران این ایام بسیار تقدیر می شود. سوالاتی وجود دارد مبنی بر این که این ایام از چه زمانی آغاز شده است؟ علت نامگذاری آن چیست؟ چرا رسم سفر هفت سین از میان نمی رود؟ و بسیاری از سوالات دیگر که قصد داریم در متن زیر به دنبال پاسخ آن باشیم.

نوروز باستانی ایران از کجا آغاز شد؟

نوروز از دسته جشن هایی است که به یک ملت و دوره خاص تعلق ندارد، یک جشن فراتاریخی است. این جشن برای انسان یکی از الهام بخش ترین موضوعات می باشد. رویش مجدد طبیعت پس از دوره رکود و خاموشی قطعا ارزش بالایی خواهد داشت. اگر به متن های اوستایی نگاه کنید اسمی از نوروز دیده نمی شود، اما در فرهنگ باستان ایرانیان و همینطور در متن های فارسی به وفور یاد می شود. در ایران باستان ادیان مختلفی برای این ایام جشن برپا می کردند. زرتشتیان نام ریپتون را بر روی آن نهاده و این جشن را نمادی از آغاز بهار می دانستند. ریپتون یکی از اساطیر زردشتی است که در آغاز زمستان به اعماق زمین می رود و هدف او حفظ حیات در ریشه های درختان است.

علت انداختن سفر هفت سین چیست؟

در قدیم برای نوروز آتش افروزهایی در میانه زمستان نیز برگزار شده است. این بخش در فلسفه از اهمیت خاصی برخوردار است و بین اقوام با نمادهای مختلفی شناخته شده است. رابطه بهار طبیعت با اسطوره های باروری کاملا مشخص است. اسطوره های ایزدبانو نماد حاصل خیزی، اسطوره آدونیس ایزدی نماد باروری و سایر اساطیری که نماد گندم و ... هستند نیز متعلق به همین جشن می باشند.

عدد هفت، عددی مقدس در بین همه فرهنگ ها می باشد. این عدد نشان دهنده نماد آفرینش هفتگانه می باشد، در فرهنگ باستانی وجود آسمان، آب، زمین، گیاه، چارپا، انسان و آتش ارزش خاصی دارد. میر نوروزی نماد نیروهایی است که به عنوان زوال یافته های طبیعت شناخته می شوند که در ایام بهار مجددا قدرت از دست رفته خود را باز می یابند. آیا عدد سیزده نحس است؟ هیچ کس نمی داند، اگر به فرهنگ های قدیمی از جمله مایاها، آزتک ها و ... نگاهی بیندازید متوجه خواهید شد که این عدد چقدر مقدس است! به طور کلی این عدد در فرهنگ های مختلف سبب جشن های سالانه می شود.

نماد های نوروز معروف ایرانی

یکی از مهم ترین نمادهای ایرانی سفره است. سفره در فرهنگ های ایرانی جایگاه بسیار مهمی دارد. اگر در خصوص سفره کمی دقیق تر تامل شود مشخص می شود که سفره نماد دور هم جمع شدن و صمیمت فرهنگ کهن هر قوم می باشد. قدمت سفره به دوره هندو ایرانی باز می گردد. در فرهنگ ایرانی سفره نماد گردآوردن هفت آفرینش در یکجا می باشد. در واقع با گستردن سفره های نوروزی و برگزار کردن مراسم، آغاز آفرینش تکرار می شود.

نماد بعدی در خصوص چهار آخیشیج یا چهار عنصر است که به آب و آسمان و زمین و آتش اشاره دارد، آب و آتش ارزش بیشتری دارد و در دوره هندوایرانی بسیار مطرح می باشد. در آیین های ایرانی آب و آتش برجسته تر و نمایان تر از سایر آفریده ها هستند.

پنجمین آتش نمادی است که به نوعی به بالاترین مرتبه بهشت اشاره دارد، آتش وازیشته در ابرها وجود داشته و سبب بارش باران می شود. آتش سپنیشته متعلق به زمین است و برای آتشکده ها استفاده می شود. نوروز جشن آفرینش آتش است، هنوز هم آتش افروزی های سپیده دم آخرین شب سال در بعضی از فرهنگ ها دیده می شود.

تاریخچه عید نوروز

پیشینه این عید به دوره هخامنشیان و منطقه تخت جمشید باز می گردد، اگر به تصاویر بر روی کاخ و نگاره هایی که بر روی دیواره های تخت جمشید قرار دارد نگاهی بیندازید نشانه های واضحی از این جشن حک شده است. در بعضی از منابع اشاره شده است که این عید قبل از دوره هخامنشیان نیز وجود داشته است. اسطوره هایی از جمله اورمزد، اسطوره های آفرینش در ایران باستان و ... این جشن ملی را پاس داشته اند.

در سفره هفت سین آینه و قرآن نماد روشنایی است، سکه نماد دارایی و آب نماد پاکی است. بهتر است سکه درون ظرف آب قرار بگیرد. گاه برای ازدیاد سکه آب را روبروی آینه می گذارند. سمنو نماد زایش و باروری بوده و از جوانه های تازه تهیه می شود. سیب از دسته مواردی است که به عنوان هدیه نیز عرضه می شود. در قدیم سیب را نصف نموده و نصف آن را به زن و نصف را به مرد عرضه می کردند. در واقع این هدیه زن را از نازایی نجات می دهد. سنجد نماید عشق و دلباختگی است و از مقدمات اصلی تولد و زایندگی نیز محسوب می شود. سبزه نشانگر شادابی بوده و به نوعی پیوندی با طبیعت خواهد بود. در دوران باستان 20 روز قبل از فروردین ستون هایی از خشت خام را برآورده و غلات می کاشتند و رویش هر یک به فال نیک گرفته می شد. سماق و سیر نشان نماد چاشنی و محرک شادی است.

علت نامگذاری عید نوروز

در دوران ساسانی عید را 6 تا 30 روز برگزار می کردند و روز شش را خرداد بزرگ می نامیدند، این روز به فرشته مقدس تعلق دارد. پیروان آیین مزدیسنا معتقد هستند که زرتشت در چنین روزی متولد شده است. پادشاهان ساسانی پنج روز اول را به رفع حاجت های مردم می پرداختند، از روز ششم پادشاهان به دیدار نزدیکانشان می رفتند، دلبستگی ایرانیان به سنت های گذشته سبب شود که در سراسر دوران اسلامی و حتی در دوران خلفایی نیز بی اعتنایی به این دوران دیده نشده است.

رسومات عید نوروز

صلح و آشتی یکی از نمادهای ویژه این ایام است. در این ایام دل های کینه ورز به هم نزدیک شده و صلح مهمان خانه ها می شود. نماد های دینی همیشه پابرجا مانده اند. حضور قرآن بر سر سفره هفت سین همیشه حفظ می شود. حضور در اماکن متبرکه از جمله بارگاه امام رضا (ع)، حضرت معصومه و ... از نماد های دینی این دوره محسوب می شود.

چرا عید نوروز باقی مانده است؟

در درازی زمان هفت سین با هفت میوه یا گل یا سبزی که با سین آغاز می شود هر کدام نشانه باروری هستند، تلفیق شده است. وجود نمادهای الهام بخش در این ایام سبب حفظ آن شده، در این ایام تمامی قلب ها از کینه دور میشود و افراد به سمت مهربانی کشیده خواهند شد. آب زلال بر روی سفره هفت سین نشانه تازگی و شادابی بوده و شیرینی برای شیرین بودن سال جدید استفاده می شود.

نحوه برگزاری عید در باستان

در ابتدا این جشن در چندین دوره برگزار میشد و در این جشن ها افراد مختلف حضور داشتند و مراسم برپا شده نیز اهداف مختلفی را دنبال می نمود. فصل مشترک جشن های برگزار شده آتش و آب است. آتش بازی های شبانه به نوعی سبب می شود که هرگونه مریضی و درد دور شود.